sərinləşdirici içki

İçki — maye qida.

Ara, və ya Arag- Butanda istifadə olunan ənənəvi spirtli içki.Ara düyü, qarğıdalı, darı və ya buğdadan hazırlanır və ya fermentləşdirilmiş və ya möhkəm ola bilər. İçki, adətən, şəffaf, yaxud ağ rəngdədir. Ara daha çox fərdi yaşayış evi və ya fermer təsərrüfatlarında düyü və ya qarğıdalıdan hazırlanır.Ara və ya fermentləşdirilmiş və ya möhkəm ola bilər və Butanda qanuni özəl istehsal və istehlak olunur.Ara istehsalı hər iki metod və keyfiyyətinə görə tənzimlənir və onun Butanda satışı qadağandır.Əvvəllər fiziki şəxslərə icazə verilmədiyinə baxmayaraq, dükançılar vasitəsilə ara satılıb və hökumətin sərt repressiyaları ilə üzləşiblər.Ancaq, bir halda ki, (çünki,) ara böyük gəlir gətirir, nə qədər qarğıdalıdan başqa məhsullardan istifadə edilir, fermerlər onun istehsalını və satışını leqallaşdırmağı tələb etməyə başladılar.Hökumət, bu arada , alkoqol istehlak spirtli içkilər və onların satışının tənzimlənməsi üçün vergilərin artırılması vasitəsilə mane olurdu. Правительство, тем временем, намерено препятствует чрезмерному потреблению алкоголя посредством увеличения налогов на спиртные напитки и регулирования их продажи.Ara həmçinin dini hədəflərdə , xüsusilə şərq Butanında, Allahlara hədiyyə edilir.Uşaqlar aranı şüşə butulkalrda tez-tez daşıyırlar, çünki Butanda hesab edirlər ki, bu içkinin qoxusu ilanları qaçıracaq. Aranı, bir qayda olaraq, ilıq içirlər. Onu yüngül qəlyanaltılarla (paşot yumurtası, kərə yağı, ) qarışıqsız verirlər.

Armanyak (fr. Armagnac) — Qaskon vilayətində ağ üzüm şərabının distilləsi nəticəsində alınan spirtli içki.

Baykal — tünd-qəhvəyi rəngli alkoqolsuz rus içkisi. İçkinin tərkibinə su, təbii müalicəvi bitki ekstraktları, şəkər, limon turşusu, karbon-dioksid daxildir. 1969-cu ildən bəri istehsal edilir. İçki Koka-Kolanın SSRİ-dəki analoqu kimi inkişaf etdirilmişdir. Pepsi-Kolanın SSRİ-də istehsalından (1973) sonra isə resepti yenidən işlənmişdir. 1973-cü ildə hazırda mövcud olmayan "OST-Aqua" şirkəti tərəfindən orijinal resepti hazırlanmışdır. 1990-cı illərdə Moskvada "Baykal" içkisini tapmaq qeyri-mümkün idi. 2009-cu ildə ömrünün iyirmi ilini Moskvada keçirən bir alman fotoqraf Almaniyada bu içkini yenidən istehsal etməyə başladı. Bu zaman onun forması və adı dəyişdirildi. İçki "Vostok" adlandırıldı.

Bizon içkisi — sərinləşdirici içki. Bizon markası 2015-ci ildə “Avrora” şirkəti tərəfindən yaradılmışdır. == Haqqında == Taurin zərərsizliyinə görə polietilen qabda belə 25 dərəcədə 36 ay rəfdə saxlanıla bilər. Bu EFSA tərəfindən sınaq labaratoriyalarında gəlinmiş nəticədir. Avropa Qida Təhlükəsizliyi agentliyi eyni zamanda sınaq labaratoriyalarında gün ərzində insanın 3000 mg taurin qəbul etməli olduğunu da vurğulamışdır. Çünki bu maddə ürək xəstəlikləri, parkinson, metobolizma və periodontal xəstəliklərin qarşısını alır, cinsi fəaliyyətə müsbət təsir göstərir. Enerji içkiləri texnoloqlarının uzunmüddətli araşdırmalarından sonra bu içkilərdəki karbohidrat və kofein balanslaşdırılıb. Belə olan halda yalnız içkidəki karbohidrat parçalanması insana enerji verir. Yəni kofeinin orqanizmdə hər hansı enerji mənbəsindən istifadə etmək kimi bir funksiyası yoxdur. Southampton Universitetinin 200-dən çox elmi araşdırmasının nəticələrinə görə kofein qəbulu ürək xəstəliklərinin qarşısını alır.

Darıdağ - Azərbaycanda qida qəbulundan (əsasən nahar və şam yeməyindən) sonra, eləcə də müxtəlif xəstəliklərin müalicəsi zamanı qəbul edilən təbii, müalicəvi mineral süfrə suyu. Bu suyun mənbəyi Naxçıvan Muxtar Respublikası Culfa şəhərindən 8,5 km şimalda, minerallaşmaya malik karbon qazlı, xlorlu-hidrokarbonatlı-natriumlu-mərgümüşlü sudur. Tərkibində bor, yod,brom, stronsium, litium vardır. Darıdağ suyu mədə-bağırsaq xəstəlikləri, ginekoloji xəstəliklər zamanı içilir. Periferik sinir sistemi xəstəlikləri zamanı vanna qəbul etmək üçün əvəzedilməz əhəmiyyətə malikdir.

Energetik içki ("energetik") — tərkibində stimullaşdırıcı preparatlar (adətən kofein) olan, zehni və fiziki stimullaşdırma təmin edən spirtsiz (tərkibində cüzi miqdarda spirt də ola bilər) içki növüdür. Energetik içki "enerji" kimi satılsa da, qida enerjisindən fərqli olan məhsuldur. Energetik içkilər qazlı və ya qazsız olur, tərkibində şəkər və ya digər dadlandırıcılar, bitki ekstraktları, taurin və amin turşuları ola bilər. Onlar energetik məhsulların böyük bir qrupunun althissəsidir və idman üzrə göstəriciləri yüksəltmək üçün reklam edilən içkilərdən fərqlənir. Energetik içkilərin bir çox markası (brend) və çeşidi var. Qəhvə, çay və tərkibində kofein olan digər təbii içkilər energetik içkilər hesab edilmir. Kola kimi digər yumşaq içkilərin də tərkibində kofein ola bilər, ancaq həmin içkilər də energetik içkilər deyil. Buckfast Tonic Wine kimi bəzi spirtli içkilərin tərkibində kofein və digər stimullaşdırıcılar olur. Mayo Clinic tibbi praktika və tədqiqat qrupunun (Minnesota, ABŞ) apardığı araşdırmaların nəticəsinə görə, yetkinlik yaşına çatmış tipik sağlam adam üçün gündə 400 mq kofein içmək təhlükəsizdir (Mayo Clinic – 4500-dən artıq həkim və alimlərin çalışdığı, ümumilikdə 60 min nəfərə yaxın tibbi işçisi olan təşkilatdır). Avropa Qida Təhlükəsizliyi Təşkilatı (European Food Safety Authority) tərəfindən də təsdiq edilmişdir ki, gündə 400 mq-a kimi kofein qəbulu yetkinlik yaşına çatmış adamların (böyüklərin) təhlükəsizliyi üçün problem yaratmır, belə ki, bu, 4 fincan qəhvəyə (hər biri 90 mq) və ya 5 standart (250 ml) energetik içki bankasına (hər biri 80 mq) ekvivalentdir "Enerji atəşi" və ya "Enerji partlayışı" Energy shot xüsusi bir energetik içki növüdür.

Kakao — Azərbaycanda qida qəbulundan (əsasən səhər və nahar yeməyindən) sonra, eləcə də soyuq havalarda, müxtəlif məclislərdə, qonaq qəbul edildikdə və başqa şadyanalıqda qəbul edilən içki. Bu içkidən 1 litr hazırlamaq üçün aşağıdakı ərzaqlar lazımdır: kakao tozu – 40–50 q, şəkər tozu – 120–150 q, su – 600–900 ml. Kakao tozu və şəkər qazana tökülüb ciddi qarışdırılır, sonra üzərinə 100–150 ml qaynayan su əlavə edibilib bircininsli kütlə alınana qədər qarışdırılır. Qarışdırmanı dayandırmadan az- az qaynar süd əlavə edilir və qaynayana qədər qızdırlır.

Kola — qazlı, spirtsiz sərinləşdirici içki. Kola (ing. "coke" və ya "cola") — təbii və ya süni dadlar — vanil, darçın, sitrus yağları və digər dadlar əlavə edilən qazlı sərinləşdirici içki növü. Coca-Cola brendini 1886-cı ildə əczaçı Con Pemberton icad etdikdən sonra kola bütün dünyada məşhurlaşdı və sonradan digər istehsalçılar onu təqlid etdilər. Kola tipli içkilərin əksəriyyətində kofein var, bu kola qozundan götürülüb və bu içkinin adının yaranmasına səbəb olub, baxmayaraq ki, hazırda başqa mənbələrdən istifadə olunur. Pembertonun orijinal kola içkisi də koka yarpaqlarından kokain ehtiva edirdi. Onun alkoqolsuz resepti əczaçı Angelo Marianinin 1863-cü ildə yaratdığı koka şərabından ilhamlanıb. Müasir kola içkilərinin əksəriyyəti şəkər boyası əlavə edildiyi üçün tünd rəngdədir və şəkər və/və ya yüksək fruktoza qarğıdalı siropu ilə şirinləşdirilir. Hal-hazırda onlar bir çox müxtəlif markalar altında istehsal olunur. Onların arasında ən məşhurları Coca-Cola və Pepsi-dir.

Kömür — Azərbaycanda qida qəbulundan(əsasən nahar və şam yeməyindən) sonra, eləcə müxtəlif xəstəliklərin müalicəsi zamanı və digər məqsədlər üçün qəbul edilən təbii, müalicəvi mineral süfrə suyu. Bu suyun mənbəyi Naxçıvan şəhərindən 75 km aralı, dəniz səviyyəsindən 1700 m yüksəklikdə yerləşir. Burada karbonatlı düzləvi tərkibli zəngin mineral su mənbəyi vardır. Bu su sinir sisteminin funksional xəstəlikləri, yorğunluq, mədə-bağırsaq və tənəffüs yolları xəstəliklərinin müalicəsi üçün əlverişlidir. Əli Polad. Bir damla su. I cild. Bakı,2011.

Naxçıvan — Azərbaycanda qida qəbulundan(əsasən nahar və şam yeməyindən) sonra, eləcə müxtəlif xəstəliklərin müalicəsi zamanı və digər məqsədlər üçün qəbul edilən təbii, müalicəvi mineral süfrə suyu. Bu suyun mənbəyi Naxçıvan şəhərindən 25 km. Vayxır kəndinin yaxınığında yerləşir. Özünün müalicəvi əhəmiyyətinə görə Yesuntuki mineral sularından geri qalmır. Mütəxəssislərin fikrincə həmin su ilə qastrit, kolit, qan azlığı, ciyər, öd kisəsi, həzm mübadiləsi pozğunluğu xəstəliklərini müvəffəqiyyətlə müalicə etmək mümkündür. Hər gün 100 min butulka Naxçıvan mineral suyu doldurulur, lakin daha da çox doldurmaq mümkündür.

Nəhəcir — Azərbaycanda qida qəbulundan(əsasən nahar və şam yeməyindən) sonra, eləcə müxtəlif xəstəliklərin müalicəsi zamanı və digər məqsədlər üçün qəbul edilən təbii, müalicəvi mineral süfrə suyu. Bu suyun mənbəyi Naxçıvan şəhərinin şimal-şərqində yerləşən Nəhəcir dağının yamaclarındadır. Tərkibcə karbonatlı, hidrokarbonatlı-natriumlu olub, minerallaşmas 6 q/l-dir. Həzm orqanlarının xəstəliyi, qan azlığının müalicəsi zamanı içilməsi müsbət nəticə verir. Əli Polad. Bir damla su. I cild. Bakı,2011.

Qax — Azərbaycanda qida qəbulundan(əsasən nahar və şam yeməyindən) sonra, eləcə də toy və ziyafət məclislərində, qonaq qəbul edildikdə və başqa şadyanalıqda içilən təbii, müalicəvi mineral süfrə suyu. Bu suyun mənbəyi Azərbaycan Respublikasının Qax rayonu ərazisindədir. Bu su sulfatlı-hidrokarbonatlı təbii mineral sudur. Minerallaşması 0,5q/l-dir. Tərkibində (1 l-də) 0,3595 q. Hidrokarbonat və 0,0145 q. sulfat anionu, 0,0055 q. kömür anhidridi, 0,0190 q. oksigen, 0,0058 q. kalium, 0,0128 q.

Rom (ing. rum, isp. ron, fr. rhum) — alkoqollu içki növü. Şəkər çuğunduru suyu, tut və qalan distillə edilmiş üzüm suları su ilə qarışdırılmalıdır. Qurudulmuş üzüm də istifadə olunur. Zərurət 48 saatdan 5 günə qədər fermentasiya edildikdən sonra təzələnir. Palıd barellərdə geyildikdən sonra içməyə hazır olur. Şəkər çuğunduru istehsal edilən yerlərdə geniş şəkildə istehsal olunur. Spirt səviyyəsi ən azı 37,5% -dir.

Sidr və ya alma şərabı — ənənəvi olaraq, alma şirəsinin qıcqırdılmasından alınan spirtli içki. Sidr hər hansı alma növündən hazırlana bilər, fəqət sidr alması bu məqsəd üçün ən yaxşı sayılır. Əvvəl Böyük Karl (VIII—IX ə.) alma torbasına oturub, əzib, beləliklə ilk dəfə sidrı yaratdığını deyilirdi. Fəqət, almalardan hazırlanan spirtli içki hələ Böyük Plini (I ə.) tərəfindən qeyd olunur. Britaniya adambaşı ən çox sidr içən ölkə və eyni zamanda dünyanın ən böyük sidr istehsalçısıdır. Ordaki qanuna görə, sidr adlı içkinin tərkibi ən azı 35% alma şirəsindən (və ya konsentratından) ibarət olmalı. Eyni zamanda CAMRA (Campaign for Real Ale; ing. Əsl Pivə üçün Hərəkət), fikrinə görə əsl sidrda ən azı 90% təzə çəkilmiş alma şirəsi olmalı. Fransada alma yetişdirmə haqqında biliyi qal tayfaları və onlardan sonra gələn, Fransa ərazisini təxminən 500 il ərzində idarə edən, Romalılardan irsən alıblar. Ölkədə ən ərkən bilinən sidr qeydi yunan coğrafı Straboya aiddir: o, Qalliyada alma ağacların bolluğu olduğunu yazıb, sidr kimi içkiyi izah edir.

Alkoqollu içkilər (spirtli içkilər) — tərkibində etanol (etil spirti, sadə dildə — alkoqol) olan içki. Araq Pivə Viski Rom Şərab Brendi Likör Vermut və s.

Suraxanı — Azərbaycanda qida qəbulundan(əsasən nahar və şam yeməyindən) sonra, eləcə müxtəlif xəstəliklərin müalicəsi zamanı və digər məqsədlər üçün qəbul edilən təbii, müalicəvi mineral süfrə suyu. Bu suyun mənbəyi Bakı şəhərinin şimal-şərqində Abşeron yarımadasının Suraxanı kəndində (qəsəbəsində) yerləşir. Hidrogen-kükürdlü müalicəvi su olub minerallaşması 5,4–9,3 q/l-dir. Gündəlik debiti təqribən 30 min. litrdir.

Turşsu — Azərbaycanda qida qəbulundan(əsasən nahar və şam yeməyindən) sonra, eləcə də toy və ziyafət məclislərində, qonaq qəbul edildikdə və başqa şadyanalıqda içilən təbii, müalicəvi mineral süfrə suyu. Bu suyun mənbəyi Şuşa şəhərinin 17 km cənub-qərbində, Zarıslı çayının dərəsində 1700 m yüksəklikdədir. Bu su mikroelementlərlə zəngin olub, karbonatlı, hidrokarbonatlı, maqneziumlu, natriumlu, kalsiumludur. Minerallaşması 2,4 q/l-dir. Mədə-bağırsaq, öd kisəsi yuyulur, vanna edilir. Bu su ilə ürək-damar, qan azlığı, qaraciyər, öd yolları, öd kisəsi və s. xəstəliklər müalicə olunur. Turşsu boru vasitəsilə Şuşa şəhərinə nəql edilirək və öz təyinatı üzrə istehlak edilirdi.

Tərxun limonadı — tərxun bitkisindən hazırlanan içki. Dünyada və Azərbaycanda bir çox şirkət tərəfindən istehsal edilir. Tərxun içkisi gürcü farmakoloq Mitrofan Laqidze tərəfindən 1887-ci ildə hazırlanmışdır. 1980-ci illərdə kütləvi istehsal olunmağa başlandıqdan sonra SSRİ-də populyar içkiyə çevrilmişdir. Tərxun içkisinin hazırlanmasında tərxun, şəkər, limon şirəsi və sudan istifadə olunur.

Yaquar (rus. Ягуар)- Tərkibində 7% etil spirti olan (əvvəllər 9% və 5% idi) qazlı enerjili zəif alkoqollu içkidir. 2003-cü ildən Rusiyada Happyland şirkəti tərəfindən buraxılır. İçkinin rəsmi qaydaları Böyük Britaniyanın «IBB Ltd.» şirkətinə məxsusdur. Su, şəkər tozu, etilon spirti, limon turşusu, nanə ekstraktı, taruin, kofein, rəngləndiricilər, bəzi vitaminlər. 100 ml içkinin tərkibi: karbon 11,5 q kofein 30 mq taurin 40 mq vitaminlər B1, B6 и PP ≈ 0,11 mq kalorisi — 100,4 ккаl. Yaquar Rusiyada 4 zavodda istehsal olunur. ООО «Юнайтед Ботлинг Групп» 170039, г. Tver ООО «Мегапак» 142700, Moskva əyaləti., Lenin rayonu, Vidnoye ЗАО «ОСТ-Аква» 142432, Moskva əyaləti., Noqin rayonu, Cernoqolovka ООО «Артисан» 353240, Krasnadar əyaləti, Şimal rayonu, Severnaya Stanoça 2007-ci ilin mart ayında Jaguar Light 5,5% alkoqol tərkibi ilə, taurinsiz istehsal edildi. Bu içkinin qabı ağ rəngdə idi, klassik içkinin qabının əksinə.

Çay – Çay bitkisinin dəmlənməsi ilə əldə olunan isti içki. Çay bitkisi, bugünkü Cənub-Qərbi Çin, Tibet, Şimali Myanma və Hindistanın şimal-şərqini əhatə edən bölgədə meydana gəldi və burada müxtəlif etnik qruplar tərəfindən dərman içkisi olaraq istifadə edilməyə başlanıldı. Öz tarixi təkamülündə müxtəlif dəyişikliklərə məruz qalan çay içkisi qədim Çində tez həlledilən formada istifadədən tutmuş dövrümüzdə kofeinsizləşdirilmiş‚ soyuq çay, hətta üzvi çay (ekoloji cəhətdən təmiz ərazilərdə becərilən bitki ibtidai dövrlərdə olduğu kimi emal edilir) formalarına qədər inkişaf etmişdir. Çayın tarixində daha maraqlı rəqəm 1908-ci ildə geniş yayılmış paket (birdəfəlik) çayların ABŞ-də istehsalıdır. Çay ağacının vətəni Çin hesab edilir. Məhz çinlilər yarpaqdan hazırlanmış həlimin insan orqanizmi üçün tonlaşdırıcı təsirinə diqqət yetirmiş və bu bitkinin becərilməsinə başlamışlar. Çayla bağlı ilk xatirələrə təxminən 5000 il bundan əvvəl Çin əlyazmalarında rast gəlinir. Çin mədəniyyətinə görə, çay (mədəniyyət qəhrəmanı, əkinçilik və tibbin himayəçisi, bütün sənətkarlıq və incəsənət sahələrini yaradan, Üç Böyükdən biri) Şen-nun tərəfindən kəşf edilmişdir. Rəvayətə görə, İmperator Şen-nun, dərman bitkiləri tapmaq üçün içərisində su qaynatdığı üçayaqlı qazanıyla birlikdə səyahət edirmiş. Miladdan əvvəl 2737-ci ildə çay ağacının bir neçə yarpağı qaynar su qabına düşür.

İstisu — Azərbaycanda qida qəbulundan (əsasən nahar və şam yeməyindən) sonra, eləcə də toy və ziyafət məclislərində, qonaq qəbul edildikdə və başqa şadyanalıqda içilən təbii, müalicəvi mineral süfrə suyu. Bu suyun hidrotermal, karbon qazlı, hidrokarbonatlı-xlorlu-sulfatlı-natriumludur. Kəlbəcər rayonu ərazisində çıxır. Slovakiyada çıxan Karlovı-Varı mineral suyuna yaxındır. Mədə-bağırsaq, maddələr mübadiləsinin pozuntuları, habelə hərəkət orqanları, sinir sistemi və ginekolojixəstəliklərə tutulanlar bu su ilə müalicə olunur, xroniki qəbzlik, qaraciyər, qastrit və s. xəstəliklərin müalicəsində işlədilir. Erməni silahlı qüvvələrinin işğalına qədər İstisu yaxınlığında mineral su dolduran zavod fəaliyyət göstərirdi.

Şərur - Azərbaycanda qida qəbulundan (əsasən nahar və şam yeməyindən) sonra, eləcə də müxtəlif xəstəliklərin müalicəsi zamanı və digər məqsədlər üçün qəbul edilən təbii, müalicəvi mineral süfrə suyu. Bu mineral suyun mənbəyi Sədərək kəndinin cənub-qərbində bilavasitə şose yolunun yaxınlığında yerləşir. Suyu karbonatlı, hidrokarbonatlı-xlorlu-natriumlu və nadir mikroelementlər kompleksi ilə zəngindir. Gündəlik debiti 1 milyon l-dən çoxdur. Əli Polad. Bir damla su. I cild. Bakı,2011.

Mütəmadi içki (ingiliscə "long drink", sözün əsl mənasında "uzun içki") kifayət qədər böyük həcmli (120 ml-dən çox, ortalama həcm - 160-400 ml) spirtli kokteyldir. Adətən çoxlu buzla hazırlanır, ona görə də əriyəndə şirə çöpü vasitəsilə içmək çox vaxt aparır. İsti günlərdə yaxşı sərinlədir.